Hocam internette okudum bir cihaz varmış, dört dakikada ağız kokumuzun sebebini biliyormuş, sizde o cihazdan var mı? Bu soruyu sık soruyorlar tek -tek açıklama yapmaktansa topluca tüm kamuoyuna bir açıklama yapayım dedim.
Gaz ölçmek amacı ile kullanılan zayıf ve yetersiz bir cihaz var. Oral (Smart) Chroma ismi ile satılıyor. 3-4 dakika içinde 3 tane kükürtlü gazı ölçebilen zavallı bir makinedir. Neden zavallı ve gereksiz dediğimi aşağıdaki videoda izleyeceksiniz, ayrıca açıklamayacağım:
Ağız kokusunu oluşturan 3400 den fazla gaz bulunur. 3 tek gazı ölçünce ağız kokusu teşhisi konulmuş olmaz. Ölçmek başka şeydir, teşhis koymak ve sebebini bulmak başka şeydir. Ağız kokusu hastasının anamnezini almak yaklaşık 50-60 dakika sürer, manevralı ve statik gazların ölçümü yaklaşık 45 dakika veya 1 saat sürer. Üstüne eklediğim zaman bir hastanın ağız kokusunun sebebini bulmak saatler sürüyor. Sabah başlanır, öğlene ancak biter. Bazen öğlene kadar olan süre bile bana yetmiyor öğlen saatlerini geçerken muayene bitiyor. Tanı ancak konulabilir, kokunun kaynağı ancak belli oluyor
Bir cihaz 4 dakikada ölçüm yaptı diye 4 dakikada teşhis konulmaz. Bazı örnekler vermek istiyorum. Bir insanın tansiyonunu ölçnek 30 saniye sürer. Tansiyon hastalığının sebebini bulmak günler-haftalar sürer, sayısız test yapmak gerekir. Böbrek atardamarından, kalp volümüne veya tiroid hormonlarına varıncaya kadar çeşitli muayeneler sonunda tansiyon hastalığının sebebi anlaşılır. Tansiyon ölçme cihazı 30 saniyede tansiyon ölçüyor diye tansiyonun sebebini 30 saniyede bulmuş olmuyoruz. Bilmem bu açıklama net oldu mu?
Ağız kokusu 4 dakikada tespit edilemez. Şimdi size detayını anlatayım:
Oral (Smart) Chroma adı verilen ve 3 tane gazı ölçebilen bir cihaz var. Bu cihaz ile ağız kokusu ölçümü yapılır. Binlerce ağız kokusu gazının içerisinden sadece 3 tanesini ölçebilir. Ölçebildiği sülfür familyası gazları şunlardır: Hidrojen sülfit (H2S), Metil ssülfit (CH3SH) ve di metil sülfit ((CH3)2S)
Bu gazların ölçüm süresi yaklaşık olarak 4 dakika sürdüğü için ağız kokusunun 4 dakikada teşhis edildiği düşünülmektedir. Bu doğru değildir Ağız kokusunun 4 dakikada ölçülmesi, sebebin 4 dakikada teşhis edilmesi anlamına gelmez. Ağız kokusu dil sırtından gelebilir, kan gazlarından gelebilir, adenoid vejetasyon, konka hipertrofisi, ilyoçekal kapak sızıntısı, nörolojik ve psikiyatrik hastalıkların da dahil olduğu çok sayıda hastalıktan meydana gelebilir. 3 tane gazı 4 dakikada ölçünce bu hastalıkları teşhis etmiş olmayız. Sadece ölçümüş oluruz. Ağız kokusunun sebebinin teşhisi saatler süren bir muayene ile ortaya çıkar.
Örnek vermek gerekirse: Tansiyon ölçen aleti kola takıp tansiyon ölçmek 30 saniye sürer. Tansiyonun sebepleri sol kalp olabilir, damar tıkanıklığı olabilir, perifer damar stenozu, böbrek damarları, kan iyon dengesinin bozulması, tiroid hormon salgısının artması, katekolamin fazlalığı olabilir ve daha düzinelerce sebepten meydan geliyor olabilir. Biz tansiyonu 30 saniyede ölçünce 30 saniyede tansiyon teşhisi yapmış olmayız. Bilmem net olarak anlatabildim mi?
Bunu bana hep soruyorlardı. Böylece açıklamış oldum
Halitor cihazı organik, azotlu ve sülfürlü olmak üzere yüzlerce gazı ölçebilir. Oral chroma’dan daha geniş spektrumda ölçüm yapar
Nefes kokusu içinde (sağlıklı insanların nefeslerinde) 3481 farklı kimyasal madde sayılmıştır. Bunlardan 1753 tanesi akciğerden ağıza doğru gelir. Bazıları kokuludur. İdrarda bile bu kadar fazla sayıda kimyasal madde çeşitliliği yoktur.
Bu maddelerin çoğu karaciğer ve böbrekler tarafından kana ihraç edilen 300 g/mol’den daha hafif gazlardır. Kanda çözünmüş halde bulunurlar KAN GAZLARI ismini alırlar. Bu gazların önemli bir kısmı çirkin kokuludur. Alkan, metillenmiş alkan, aldehit, alkoller ve ketonlardır.
Bu maddeler akciğerler yolu ile kandan süzülüp alınır ve nefes verme sırasında dışarı atılır. Nefes kokusu böyle oluşur. Nefes kokusu belirli bir seviyenin üstüne çıkarsa, nefesten gelen gazlar konjuktivayı tahriş ederek, zaman-zaman gözlerde yanma hissi yaratabilir.
Nefes kokusu gazlarının başlıcaları hangileridir?
Akciğerden nefese karışarak dışarı atılan gazların içerisinde çirkin kokulu olanlar ve Tip-4 ağız kokusu (nefes kokusu)na sebep olanlar ve konsantrasyonları şöyledir:
Ayrıca şunlar da bulunur: IL6 , 8-isoprostane, Nitrate, cyanide, Lökotrienler, 2,3-dihydro-1-phenyl-4(1H)-quinazolinone, 1-phenyl-ethanone, heptanal, n-propanol, methylethylketone, Hidrojen peroksit, Nitrosothiols, Nitrosothiols nitric oxide, 8-isoprostane, Leukotriene B4, IL8, limonene, C2-C5 aliphatic acids, Dimethylamine, trimethylamine, formol, formaldehit, asetoasetat, beta hidroksi bütirik asit, valerik asit, formik asit, HCN ve daha yüzlercesi. Bu hidrokarbonların içinde çirkin kokulu olmayanlar da vardır. Bunlar nefeste zemin kokusu adı verilen özgün bir koku yaratır. Gün içinde azalıp artarak, bazen kaybolur.
Açlıkta – oruçta neden nefes kokusu artar?
Organizma bulabilirse şeker (karbonhidrat) kullanarak enerji üretmeyi tercih eder. Açlık durumunda ise yedek enerji depolarını kullanmaya mecbur kalır.
Yağlar yakılarak dakikada 370 umol hızıyla asetoasetat üretilir. Bunun 137 umol’u (%37 si) asetona dönüşür. Asetonun büyük kısmı glukoz’a oksitlenerek uzaklaşır. İşte bu glukoz enerji olarak kullanır. Bu sırada ortaya çıkan aseton, asetoasetat ve Beta hidroksi butirik asit nefeste çirkin kokuludur. Bu 3 maddeye topluca keton cisimleri ismi verilir. Bu gazlar akciğerden nefese geçer. Gece boyunca aç kalan insanların sabah yataktan kalkınca ağızlarında çirkin koku duymasının onlarca sebebinden sadece birisi keton cisimleridir. Çok normaldir tedavi edilmez.
Oruç tutan bireylerin nefeslerindeki koku da bu şekilde oluşmaktadır. 15 tane sağlıklı gönüllü vitamin hapı ve su verilerek 21 gün oruç tutmuşlar kanlarındaki ve nefeslerindeki keton cisimleri günler geçtikçe yükselmiştir. Asetona paralel olarak nefeste kokulu olan propionaldehyde ve glycerol de yükselmiştir. Fakat nefesteki amonyak kokusu azalmıştır. Oruçta ve açlıkta deriden ihraç edilen keton cisimleri de artar. Bunun anlamı açlıkta ve diğer nefes kokusu durumlarında vücut ve ter kokusunda da artış oluyor demektir.
Kilo bakımından zayıf şahıslarda ve yaşlılarda nefeste aseton seviyesi yükselmeye daha meyillidir. Böyle bireyler açlık sırasında daha fazla nefes kokusu üretirler.
Nefes Kokusu Sebepleri?
Midede H. pylori gastriti bulunduğunda besinlerdeki proteinlerden gelen üre, bu bakteri tarafından parçalanarak amonyağa dönüştürülür. Amonyak kan gazı şeklinde nefese geçer (Tip 4 ağız kokusu) veya yemek borusundan ağıza yükselir (Tip 3 ağız kokusu)
Bağırsakta aşırı bakteri üremesi (İntestinal bacterial over Growth syndrom) varsa besinler putrifiye edilerek aromatik bileşikler şeklinde kan gazları şeklinde kana ve oradan nefese geçer
Kabızlıkta kolonda biriken dışkıdan gelen kokulu bileşikler kan gazlarına dönüşür. Önce kana sonra akciğere geçer ve nefese koku olarak gelir. İliochecal kapaktan tersine sızıntılarda ince bağırsağa bakteri girerse aşırı bakteri üremesi sebebiyle kan gazları yükselir.
Pankreas enzim defektlerinde sindirilemeyen besin öğeleri bakterilere terk edilmiş demektir. Bunlar önce kana ve sonra akciğerden nefese geçer. Nefes kokusu sebebidir
Neredeyse bütün karaciğer ve böbrek hastalıklarında, hamilelerde, zihinsel engelli, Parkinson, Celiac, diyabet, kanser, diyaliz, astım hastalarında kan gazları kokuludur. Sürekli ilaç kullananlarda, her hangi bir besini her gün daima ve bolca yiyenlerde nefes kokusu olur. Akciğer kanseri ve meme kanseri de ağız ve nefes kokusu sebebidir.
Nefes kokusu nasıl tedavi edilir, nefes kokusu nasıl önlenir?
Nefes kokusunun sebebi bulunup ortadan kaldırılır. Başka bir tedavisi olamaz. Bu konuda anlatacak çoooook fazla bilgi var fakat web sayfasına sığmaz.
Halitor ağız kokusu ölçüm cihazıdır. Halitor tek elektro kimyasal sensorlu taşınabilir bir halitometredir. Halitor ağız (ve diğer) kokuları ve koku alma duyusunu ölçmeye yarar.
Halitor
Ağız Kokusunu Anlamak
Ağız kokusu baş ağrısı gibidir. Hasta ağız kokusu var diyorsa vardır. Hekimin bir ağrıya aritmetik ölçüm yapması zordur. Belirli bir koku seviyesinin (hele ki belirli bir gaza ait koku seviyesinin) aritmetik sınırlara göre koku var/yok şeklinde etiketlemek, gün içerisinde sürekli olarak (her 120 saniyede) değeri değişen kokuyu ölçerek ve bu sayılara bakarak teşhis koymak doğru değildir. Bu sebeple halitometreler teşhis amacı ile kullanılmazlar. 3 amaç ile kullanılırlar:
1- Doğrulamak
2- Karşılaştırmak
3- İzlemek
Halitor bu amaçla düşünüldü ve üretildi.
Halitor’un kullanıcının kolayca kontrol edebileceği zarif ve kullanışlı bir ekranı vardır
Halitor’un dünya pazarında satılmakta olan popüler halitometrelere karşı üstünlükleri şunlardır.
1- diğer halitometreler H2S benzeri kükürtlü gazlar içindir. Halbuki ağız kokusu kükürtlü gazlardan ibaret değildir. Organik ve azotlu gazlar da ağız kokusuna katılmaktadır. Halitor diğer gazları da tespit eder ve okur
2- İki konumda çalışabilir. Ölçüm konumunda yaklaşık 1 dakikada ölçüm tamamlanır. Bekleme konumunda saniyeler içerisinde sıfırlanır. Yeni bir ölçüm yapmaya hazır hale gelir. Kalabalık poliklinklerde Halitor ile seri muayene yapmak mümkündür. Diğer halitometreler gibi neredeyse yarım saate varan beklemelere gerek kalmaz.
3- Diğer halitometrelerde loş oda veya ışığa karşı ölçüm yapılırken ekran algılaması zayıftır. Halitor’un panel göstergesi ışıklıdır.
4- Kullanışlı dizaynı vardır. Diğer halitometrelerde hastadan uzak tarafta ölçme borusu yer almaktadır. Cihazın kullanıcı göz seviyesine açılandırması yoktur. Halitor’u bir diş hekimi dizayn ettiği için hasta başında olabilecek en konforlu dizayna sahiptir ve kullanıcının konumuna göre en uygun göz açılanması verilebilecek ayakları vardır.
5- Halitor, olfaktometre (koku algısı ölçen cihaz) olarak da kullanılabilmesi için tahliye deliği kontrollu bir şekilde kullanıcının insiyatifine bırakılmıştır. Bu tasarım dünyada bir ilktir.
6- Bütün halitometreler içine salya kaçtığı için bozulur. Halitor’da filitre koruması vardır. Kaza ile 16 ml ye kadar salya emilse bile (üreticiye yollayıp temizletmek şartı ile) Halitor’a hiç bir zarar vermez. Bu özellik dünyada bir ilktir.
Halitor pirize takılır, arka panelden cereyan açılır, pompa yarım saat kadar boşta çalıştırılır, giriş ucuna hava borusu ve pipet takılır. ön paneldeki düğmesinden ölçme konumuna getirilir, iki düğme ile (birinden kaba diğerinden ince) sıfır ayarı yapılır, ölçüm yapılacak bireyin ağzına pipet yerleştirilir. Yaklaşık 1 dakika içerisinde ekranda ortaya çıkan sayısal görüntü not edilir. Cihaz ayni düğme ile bekleme konumuna alınır.
Ağız Kokusu Ve Nefes Kokusu Nasıl Ölçülür, Ölçme Teknikleri
Ağız kokusu ölçen cihazlar (halitometre) ile 1 defalık yapılan ölçümlerin hiç bir teşhis değeri yoktur. Ağız kokusu her 2-3 dakikada bir defa değerini değiştirir. Gün içerisinde her dakika başka bir sayı ölçülür. Ağız kokusu muayenesi sırasında anlık ölçülen sayı, fevkalade anlamsız, değersizdir. Çünkü insanlar muayeneye geldiği tarihte ve dakikada normalde sahip oldukları ağız kokusundan daha az veya daha fazla miktarda ağız kokusuna sahip olabilirler. Zayıf ağız kokusu ölçülen bir insan “sizin ağız kokunuz yoktur” denilirse bu bir hata olur. Bu birey aslında ağız kokusu sahibi olabilmekte, evine gittiği zaman ağız kokusundan şikayet etmeye devam etmektedir. Esas olan anlık ağız kokusunun değil ağız kokusu kapasitesinin tespit edilmesidir. Böylece bireyin ağız kokusu üretip üretmediği ortaya çıkarılmış olur. Nefeste 3481 tane nefes gazı bulunur. Bu gazları ancak gelişmiş ve çok çeşitli gazları ölçebilen bir halitometre tespit edebilir. Halimeter diye bilinen cihaz sadece 1 tane kokuyu ölçebileceği için yeterli olmayabilir. Bu klinikte Halitor kullanılır. Çok sayıda kokuyu ölçebilir. Doktorun hastasının ağzını koklayarak teşhis koymaya çalışması budalalıktır. Çünkü ağız kokusu gazları zehirlidir. Üstelik ağız kokusunu koklamak ve koklatmak ahlaki değildir, seviyesiz bir muayenedir, tıbbi ve psikolojik sakıncaları vardır.
Nasıl ölçüm yapıldığını anlatan videoyu tıklayarak izlemek mümkündür.
Halimeter eksik ve kusurlu bir cihazdır. Halitorium ağız kokusu klinikte sadece aşağıdaki cihazlar kullanılır. Halitorium ağız kokusu kliniğinde kullanılan cihazlarHalitorium ağız kokusu kliniğinde kullanılan cihazlar
Ağız kokusunun sebebi ne olursa olsun 3 tane kaynağı vardır: Ağız-Burun-Nefes. Ölçümler bu 3 kaynağı hedef almak zorundadır. Sadece ağızdan yapılan ölçümler eksiktir. Halitorium ağız kokusu ölçme kliniğinde her hastaya aşağıdaki testlerin hepsi yapılır.
Aşağıdaki resimde ağız (solda) ve nefes (sağda) kokusu ölçümü yapılmaktadır
ağızdan gaz ölçümü burundan ve nefesten gaz ölçümüağızdan gaz ölçümü burundan ve nefesten gaz ölçümü
Ağız Kokusu Üretim Kapasitesi Ölçmek
Bireyin statik ağız kokusu ölçülür, ağzına 1 yudum protein solüsyonu verilir. 1 dakika ağızda bekletmesi istenir. Sonra ağızdan yeniden ölçüm yapılır. Ağız kokusu farkı tespit edilir Bu durumda her sağlıklı birey 10 ppm seviyesinde ağız kokusu üretirken, ağız kokusu üretebilme kapasitesi yüksek olan bazı bireyler 15-20 ppm ağız kokusu üretir (ve hatta bazı bireyler 40 ppm den yüksek knsantrasyonda) ağız kokusu üretir. İşte bu bireylerin ağız kokusu seviyesi başlangıçta düşük ölçülmüş bile olsa ağız kokusu hastasıdır.
Aşağıdaki resimde burun kavitesi (solda) ve nefes (sağda) kokusu ölçümü yapılmaktadır. Nefes kokusu ağız kokusundan farklıdır. İnsanın kan gazları nefesine karıştığı için, bireyin nefesinde ölçülen gazlar aslında kan kimyasının bir yansımasıdır. Burada incelenmek üzere balona toplanan nefes gazları biraz sonra ölçülecektir.
Olfaktometrik Koku Hassasiyet Testi
Bireyin burnuna yukarıda solaki resimde görülen düzenek ile bilinen bir koku gönderilir. Musluk giderek açılır ve bireyin ilk koku algıladığı ,nda haber vermesi istenir. Böylece bireyin koku algılama hassasiyeti (eşik değeri) tespit edilir. Ağız kokusu hastalarında bu eşik değer yüksek bulunur ve teşhis edilmesini sağlar. Böylece bireyin anlık ağız kokusu kaç ölçülürse ölçülsün ağız kokusu hastası ise teşhis etmek mümkün olur.
Aşağıdaki fotoğraflarda sağlıklı bir insanın ağzından ölçülen fizyolojik ağız kokusu görülüyor.
Halitorium ağız kokusu kliniğinde kullanılan cihazlarHalitorium ağız kokusu kliniğinde kullanılan cihazlar
Tat-Koku Konfüzyon Testi
Bazıbireyler dillerindeki tat reseptörleri ile koku alırlar (kemosensor disfonksiyon veya disguzi). Bu hastalar silindeki tadı ağız kokusu olarak hissederler fakat kimseyi ikna edemezler. Psikiyatriste gönderilirler. Aslında gerçekten hiç kimsenin duymadığı bir ağız kokusu duymaktadır. Bu bireyleri teşhis edebilmek için ağızda suni bir koku oluşturulur ve dil uyuşturulur. Koku algısı yoklanır.
Halitorium Klinikte Tespit Edilebilen Ağız Ve Nefes Kokusu Gazları Şunlardır:
Bütün ölçümler bir ağız kokusu ölçüm raporu şeklinde teslim edilir. Raporda hangi gazın ağız kokusu veya nefes kokusu yarattığı ve bireyin neresinden kokunun ağırlıklı olarak ortaya çıktığı anlaşılabilir. Bu rapor ile hangi doktora gideceği bireyin kendi insiyatifindedir. Örnek bir rapor görmek için tıklayınız.
Burada sadece organik gazlar vardır, azotlu ve kükürtlü ağız kokusu gazları listelenmemiştir Kaynak gösterilmeden kullanılamaz. (Dr. Murat Aydın, https://agizkokusumerkezi.com
Köprü gövdelerinin altına girebilecek ince uçlu fırçalar ve süngerimsi – misinalı diş ipleri eczanelerimizde bulunmaktadır. Günde en az 2 defa dişler fırçalandıktan sonra köprü temizliği bunlarla yapılır. Ağız kokusunun en sık rastlanan sebebi köprü gövdesinin altının kapalı olmasıdır. Laboratuvardan gelen köprü gövdelerinin altı yanlışlıkla kapalı bırakılmış olabilir. Eğer bu durum diş hekiminin de gözünden kaçarsa ağız kokusu sebebi olabilmektedir.
Hatalı hazırlanmış bir köprünün fotoğrafları görülmektedir. Kapalı yapılan yerler yeşil oklarla gösterilmiştir. Laboratuvardan ağıza yapıştırılması için gönderilen köprünün dişsiz bölgeye basan gövde kısmında temizlik yapılabilmesi için yeterli boşluk bulunmamaktadır. Buraya sıkışabilecek besinlerin ağız koku yapması pek mümkündür.
Düzeltilmiş şekli görülmektedir. Kırmızı oklar kesilen bölgeleri göstermektedir. Şimdi ortaya çıkan boşluk temizlik yapılmasına müsaittir. Ayrıca salya bu boşluğa girip kolayca yıkama yapabilir ve dil sürtünerek bu bölgeyi bütün gün temizleyecektir. Ağız kokusu yapması ihtimali pek azdır.
Yukardaki iki fotoğraf, kötü yapılmış bir köprünün diş etine baskı uygulayan ve besinlerin takılı kalmasına sebep olan gövde altı bölgesini gösteriyor. Ağız kokusunu engellemek için sarı çizginin altında kalan ve yeşil oklarla işaret edilen kısmın kesilmesi ve uzaklaştırılması gerekir. Aşağıdaki fotoğraflarda köprü ağız kokusu yapmayacak şekilde düzenlenmiştir. Bireyler buradaki açıklığa kısa sürede alışırlar.
Doğru ve olması gereken şekildeki gibidir.. Köprü gövdesinin altı kesilmiştir, doğru şekil verilmiştir, ağıza yerleştirildikten sonra dile bakan boşluk görülmektedir. Burasının ne kadar kolay temizlenebilen bir boşluk oluşturduğuna dikkat ediniz. Besinler buraya girer ve derhal kendiliğinden çıkar. Sıkışma olmayacağı için şahıs bu boşluğa kısa sürede alışır. Bu boşluk koku yapmaz.
Kaynak: Aydın M. Ağız kokusu. Nobel yayınevi 2008 İstanbul
(Bu yazı meslektaşlarımın dikkatini bu konuya çekmek için hazırlanmıştır)
